نوشته ها در دسته بندی: لجبازی کودکان

توجه والدین محترم رو به نکات ذیل جلب می‌کنیم:
۱ـ در همه حال از اینکه کودک لجبازی خود را به‌صورت حربه‌ای دربیاره که علیه شما بایسته با تمام توان جلوگیری کنید. عادتش بدید که دست از این فکر برداره.
۲ـ در آنجا که آبروتون در خطره و جز با تحکم نمیتونید اونو آرام کنید عیبی نداره که از آن شیوه، ولی به‌صورت اندک و محدود استفاده کنید.
۳ـ برای مقاومت کودکان ارج و اعتبار زیادی قائل نشید، مقاومتشون ریشه‌دار نیست، با اندک توپ‌وتشری از جای درمیرن و تسلیم میشن.
۴ـ در برابر لجبازی کودک خونسردی خود را حفظ کنید، عصبانی‌شدن شما گاهی ممکنه کار دستتون بده و وضع ناگواری برای کودک فراهم بیاره.
۵ـ لازم نیست زیاد از کودک ناز بکشید و یا خواهش کنید که حتماً از جای برخیزه و ساکت و آرام بشه.
۶ـ در اصلاح کودکان، خودتان لجبازی نکنید، آنقدرها هم لازم نیست سخت گیری کنید و بخواهید صددرصد تابع شما بشه. به محض اینکه آثار جمع‌وجور کردن رو در کودک دیدید، آرام باشید و بقیه رو به خودش واگذارید که تدریجاً آرامش خود را به‌دست بیاره.
۷ـ صدور دستوراتی سخت و چکشی که فوراً پاشو، زود چشم‌های خودت رو پاک کن، صدات درنیاد، حتماً باید بخندی حتماً بگو ببخشید و…. نه تنها سازنده نیست، بلکه ممکنه زمینه تخریب موقعیت خودتون روهم فراهم بیاره.

قهر:
قهر وسیله بسیار مؤثری برای اصلاح رفتار کودک و نوجوانه؛ البته نباید طولانی و در استفاده از آن زیاده‌روی کنیم.

تحریک عواطف و احساسات:
پیامبر اکرم (ص) : هر کس کودکی دارد ، باید با او رفتاری کودکانه داشته باشد . (وسایل ۱۵/۲۰۳)
برای اصلاح رفتار میتوان احساس کودک و نوجوان رو با جمله‌هایی عاطفی(برای این عمل تو غصّه می‌خورم، از این کار تو ناراحتم و…) تحریک کرد. توجه داشته باشید که استفاده پی‌درپی از این شیوه، آنرا بی‌اثر میکنه برخی والدین(به‌ویژه مادر) در تحریک عاطفی کودک با جمله‌هایی از قبیل«تو با این رفتار مرا پیر می‌کنی، با این عمل باعث مرگ من میشی و…) زیاده‌روی می‌کنن که ممکنه احساس فرزند رو جریحه‌دار کنن و آثار روحی بدی داشته باشه.

بده و بستان:
فرزند نیازهای فراوانی داره. اگر به خواسته شما مبنی بر اصلاح رفتار خود بی‌توجهی می‌کنه، منتظر باشید تا برای رفع نیاز خود نزد شما بیاد. در این هنگام بگید: من هم خواسته‌ای دارم؛ خواسته‌ام را برآورده کن(بده) تا به نیازت پاسخ بدم(بستان).

جایگزینی های موثر برای تنبیه بدنی

امام کاظم (ع) : (راوی )به امام از فرزندم شکایت کردم ، فرمودند :او را کتک مزن (بلکه) با اوقهر کن ، نه طولانی .  (عده الداعی /۷۹)

محرومیت موقت:

این شیوه برای کودکان خردسال(بیشتر زیر ۵ سال) مناسبه؛ بدین‌گونه که او را به ازای هر سال سن، یک دقیقه در اتاقی بدون امکانات(البته نه تاریک و ترسناک) قرار بدید؛ پس برای مثال، کودک سه ساله رو ۳ دقیقه وامیدارید تا در اتاقی بمونه و از فعالیت عادی(بازی، تلویزیون و…) محروم بشه.

اخطار و تنبیه کودکی رو که مقاومت کرد، دو برابر کنید. درمورد نوپایان میتوان آنها را روی صندلی نشاند و کنارش ایستاد.

محرومیت: 

این شیوه برای همه سنین مناسبه؛ بدین‌گونه که کودک رو از اسباب‌بازی، تلویزیون، رایانه، پول توجیبی و… به‌طور مقطعی و متناسب با رفتار نامطلوب محروم می‌کنیم وباید دلیل این محرومیت رو حتما برای کودک شفاف سازی کنیم تا بدونه این تنبیه و محرومیت برای چیه و درنهایت نتیجه بده.

 تاثیر اخطار و تنبیه در، درمان لجبازی کودک چقدره؟
به هنگامی که نصایح و ملامت‌ها در کودک اثر نگذاره میتوان گاهی از شیوه اخطار استفاده کرد و به او تفهیم کرد که روشی رو که در پیش گرفته فرجام خوشی نداره و ممکنه منجر به تنبیه بشه.
در صورت تکرار میتوان اخطار رو به تهدید و به‌ندرت به تنبیه هم کشاند. البته این امر برای مواردیه که اطمینان داریم تنبیه وضع کودک رو اصلاح خواهد کرد. و بدیهی است که مطمئن به اثرات ناملایم‌تر تنبیه باشیم درآن صورت قطعاً از آن‌هم دست خواهیم برداشت. چون اصل بر سازندگیه نه بدتر از بد، کردن وضع کودک.

بالابردن شخصیت کودک
ما فرزندان آدم را گرامى داشتیم .اسراء /۷۰
و او کسى است که شما را جانشینان (و نمایندگان خود) در زمین ساخت، و درجات بعضى از شما را بالاتر از بعضى دیگر قرار داد، تا شما را بوسیله آنچه در اختیارتان قرار داده بیازماید.( انعام /۱۶۵)
که ما انسان را در بهترین صورت و نظام آفریدیم(۴/تین)
امام علی (ع): کسی که نفس شریف و بزرگوار دارد، آن را از خواسته های بی ارزش پاکیزه نگه میدارد . غررالحکم /۲۸۷

به کودک شخصیت بدید تا احساس ارزش کنه و برای حفظ آن با تمام وجود با شما همکاری کنه یکی از شیوه‌های دادن شخصیت اینه که مسئولیتی ولو کوچک رو به آنها واگذار کنید و با تشویق‌ها و ایجاد دلگرمی‌ ها او را به انجام آن تشویق کنید. کودکان در طریق انجام مسئولیت راه‌ و روش آقا منشی رو در نظر می‌گیرن و تا حدودی افرادی آرام، مطیع، با تعهد بار میان. و از آثار آن اینه که از لجبازی‌ها هم دست برمیدارن.

والدین و مربیان باید ارزش و قدر شخصیت کودک رو به او تفهیم کنن تا آنان دریابن که فرد مهمی هستند و حیفه که سر از لجبازی و کج‌ رفتاری دربیارن و از این طریق آبروی خود و ارزش شخصیت خوب رو از بین ببرن. اگر کودک احساس کنه که مقام و موقعیت او در نزد شما فوق‌العادست سعی میکنه خودش رو بسازه و اصلاح کنه.

ایجاد حد و مرز در اجبارکردن کودکان به یک امر
امام علی (ع) : هر کس تو را به کاری که توان نداری تکلیف کند ، اجازه نافرمانی خود را به تو داده است.(غررالحکم /۲۹۹)
کودکان زمانی که احساس کنن که کنترل از آن‌ها گرفته شده روش جالبی برای بازیابی آن دارن که این طبیعت انسانه، زمانی که انسان احساس از دست‌دادن کنترل رو داشته باشه ذهن ناخودآگاه فهرستی از استراتژی‌ها رو برای بازیابی آن طرح میکنه. این فهرست شامل موارد زیر میشه.
۱ـ من هنگامی که آن‌ها کاری رو به من گفتن که انجام بدم چیزی یا وسیله‌ای رو می‌شکنم.
۲ـ من دقیقاً عکس آنچه که آن‌ها به من گفتن رو انجام میدم و عمل می‌کنم.
۳ـ یا آنقدر غرغر و اذیت می‌کنم که عقب‌نشینی کنن و درنهایت تسلیم بشن.
۴ـ من آنچه را که آن‌ها درخواست کردن انجام میدم اما به شیوه خودم.
والدین آگاه و عاقل حتی قبل از آنکه کودک بتونه صحبت کنه از این تکنیک‌ها استفاده می‌کنند و حتی درمورد مسئله کوچکی که به آن‌ها اهمیت نمیدن هم کودک رو در معرض انتخاب‌های فراوان میگذارن. والدینی که به این شیوه کنترل رو تقسیم میکنن بطور کلی نوجوانان آن‌ها مشارکتی‌تر و مسؤولیتی‌تر خواهند شد. و والدینی که بیشتر وقت خود را صرف کنترل تک‌تک جنبه‌های زندگی کودک میکنن در آینده دارای غیرمسئول‌ترین و نافرمان‌ ترین بچه‌ها میشن.

پدر و مادر عزیز از روش بی ‌اعتنایی و تغافل استفاده کنید

و بالاخره در مواردی که شیوه‌های قبلی مؤثر نبود میتوان از بی‌اعتنایی استفاده کرد. گاهی مصلحت ایجاد میکنه که طفل را به خود واگذاری. اجازه بدید به هرگونه که خواست جیغ و داد راه بیندازه و فریاد بکشه. به هنگامی که کودک دریابه راه رسیدن به هدف مورد نظرش مسدوده و از این راه نمیتوان در والدین نفوذ کرد. ناگزیره راهی دیگر رو در پیش بگیره.

برخی از والدین این روش رو دوست دارن و میتونن بطور مؤثری از آن استفاده کنن اما برای برخی به علت پایین‌ بودن ظرفیتشان، این روش فقط فشار روانی و تنش رو زیاد میکنه. اگر شما هم چنین احساسی داشتید از این راه صرف‌نظر کنید.

اگر تصمیم گرفتید که در مورد یک رفتار، از روش نادیده‌گرفتن استفاده کنید، به صورت سنجیده باشد. به هیچ‌وجه به آن واکنش نشان ندید. چه زبانی و چه غیرزبانی.

وقتی کودک همان رفتار راو انجام میده با حرکت صورت به او اشاره نکنید، حتی نگاهش هم نکنید. وانمود کنید که متوجه او نیستید. میتوانید اتاق رو ترک کنید یا رویتان را به سمت دیگری برگردونید تا وقتی که او به عملش ادامه میده شما نیز این روش رو ادامه بدید. به او لبخند نزنید. چون این عمل اونو جسورتر میکنه. فقط آنقدر به کارتان مشغول بشید که به نظر بیاد به هیچ ‌چیزی در اطرافتون توجه ندارید.

ممکنه کودک در این حال خود را به زمین بکوبه، سرش رو به زمین بزنه، لگد بزنه و توجهی به محیط اطراف نداشته باشه. در عصبانیت‌های معمولی، این حالت فقط یکی دو دقیقه طول می‌کشه. و با خسته‌شدن طفل برطرف میشه و بعد از آن به مدت چند دقیقه به آهستگی هق‌هق میکنه و حتی اغلب ممکنه از حرکتی که کرده و عدم کنترلی که نشان داده، پشیمان بشه.

ولی در حین عصبانیت نمیتوان با استدلال طفل رو آرام کرد. زیرا در این لحظات تماس کودک با محیط تا حدود زیادی قطع شده.

واداشتن فرزند به بحث و گفتگو

امام سجاد (ع) : (حق هر کس  است که) به فراخور عقلش با او سخن بگویی ، زیرا با هر انسان با خردی ، با زبانی باید سخن گفت ، که بفهمد و بپذیرد . (تحف العقول /۱۹۳)

در برخی مواقع بروز لجبازی کودکان ناشی از واکنش نسبت به پدیده‌های بیرونیه به تعبیر دیگه، هر رفتاری که از کودک سر میزنه و در مواردی نگرانی والدین رو برمی‌انگیزه، در نتیجه ی محرک‌های بیرونیه. چنانچه کودکی نسبت به یک محرّک بیرونی خشمگین بشه و راه مقابله و برخورد با آن‌ را نیاموزه در موارد متعدد دیگه هم نسبت به آن محرک تنها پاسخی که میده خشمگین‌ شدن و لجبازی‌ کردنه.

در این موقع گاهی والدین میتونن با همان کودکان خردسال از در بحث و اظهارنظر وارد بشن و به زبان کودکانه با او سخن بگن که:

چرا لجبازی میکنی؟

چرا به سخنان پدرومادر گوش نمیدی؟

چه چیزی باعث ناراحتیت شده که چنین میکنی؟

کودکان معمولاً ساده و صادقند و به سادگی درباره مشکل خود سخن میگن. نفس بازگوکردن، باعث میشه که کودک احساس سبکی کنه و آرامش پیدا کنه. و هم ما از راز لجبازی و کج‌رفتاری او سر بیاریم. و طبیعیه در چنین صورتی موضع‌ گیری در قبال او آسان‌تره.
به او بگید مهمه که یاد بگیره چگونه رفتارش رو کنترل کنه. پیشنهاد کنید اولین چیزی که باید یاد بگیره اینه که، خودش رو قبل از انجام کاری نامناسب و یا گفتن چیزی نامناسب، کنترل کنه. به هنگام آرامش، در مورد لجبازی و راه‌ های کنترل آن با کودک خود گفتگو کنید.

ایجاد انگیزه در پدر و مادرها
پیامبر اکرم (ص) : ای علی خداوند پدر ومادری را که فرزندشان را به سرپیچی از خود وا می دارند لعنت کرده است (مکارم اخلاق /۵۱۹ )
پدران و مادران ، باید از هر عمل و رفتاری ، و توقع و انتظاری که باعث گسستن ارتباط سالم آنان با فرزندان خود میشه بپرهیزند ، چون اینکار زمینه لجبازی و خود سری رو در فرزندان موجب میشه .
بدون تردید انسان ها نیازمند حفظ شخصیت خویش هستن، و همه افراد دوست دارن رفتار و کردارشان مورد تایید دیگران قرار بگیره. و اگر فردی از جهت شخصیت لطمه ببینه همه هستی خود را از دست داده.
پدرها و مادرها باید بدونن که با بردباری می‌توانند بر اکثر ناهنجاری‌ها چیره بشن، و اجازه ندن کودک به تنهایی برای همه افراد یک خانواده تصمیم بگیره. متأسفانه بعضی از والدین با گفتن من حوصله ندارم و یا کی حوصله این کارهارو داره؟

سعی می‌کنند بار مسئولیت تربیت رو کج به منزل برسونن. اینگونه والدین باید گفته‌های خود را اصلاح کنن.

بگن من حوصله دارم و یا بهتره بگن من میتونم با حوصله و بردبار باشم. و از این طریق، خودباوری مثبت و عزت نفس خود رو بالا ببرن.

در درمان لجبازی کودکان پدرو مادر باید:
ضرورت تداوم
اصلاح سرکشی و لجبازی کودک امری یکروزه و دوروزه نیست که با اصلاحی یکباره بتوان به نتایج آن امیدوار بود. ضرورت ایجاب میکنه که کار سازندگی همچنان ادامه پیدا کنه تا مسأله به ریشه‌کن‌شدن این رفتار بیانجامه. این ضرورت از جهت دیگری هم مطرحه و آن اینکه، حالات در رفتار ناسازگارانه در مواردی بسیار عود می‌کنه. و فرد را از نو گرفتار میسازه. کودکی که همه چیز رو از راه گریه و عجز و لابه و لجبازی به‌ دست بیاره، برای او بسیار دشواره حال و حوصله‌ای بیابه که مسائل رو از طریق عادی تعقیب کنه. ممکنه این کار رو فعلاً انجام بده ولی هرگاه که احساس بی‌صبری و کم‌حوصلگی کرد به وضع اولیه خود بازگشت میکنه. و راه و روش خودش رو از نو تکرار خواهد کرد و برای جلوگیری از چنین بازگشتی است که کنترل‌ها باید هم‌چنان تداوم بیابه.

برقراری آرامش و امنیت در خانواده
و از نشانه هاى او این که همسرانى از جنس خودتان براى شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و در میانتان مودت و رحمت قرار داد; به یقین در این نشانه هایى است براى گروهى که تفکّر مى کنند. (روم/۲۱)
رسول خدا (ص) فرمودند : از بگو و مگو بپرهیز گرچه حق با تو باشد (سفینه البحار ج ۲ ص ۵۳۲ )
امام صادق( ع) فرمودند : از مراء(جدال )و خصومت کردن بپرهیزید زیرا این دو، دلهای برادران دینی را بیمار می کند و بر اثر مراءخصومت و نفاق به وجود می آید .
به هر حال در هر خانواده مسائل و مشکلاتی به وجود میاد که منجر به بحث و گفت‌وگو میشه. والدین باید بدونن که تمام مسائل گره‌هایی هستن که به وسیله دست باز میشه. یعنی به جای بحث و متهم‌کردن همدیگه، آرام و بدون برهم‌زدن امنیت خانواده به‌خصوص کودکان، مشکلات و مسائل رو میتوان به راحتی حل کرد بطوری که هم خود و هم دیگران از نوع گفت‌وگوها لذت ببرن.
چرا که آموزش‌های عملی به مراتب از آموزش‌های تئوری، مؤثرتر و آموزنده‌تره. اگر والدین در حضور بچه‌ها با یکدیگر لجبازی و مشاجره داشته باشن، خیلی راحت و بدون دردسر لجبازی رو به آنها یاد میده و بچه‌ها بطور واضح فیلمی مشاهده می‌کنن که در آن یکی از والدین با پافشاری، دیگری رو مجبور به اطاعت از خود میکنه و آنان متوجه میشون که از این راه میتونن به راحتی به خواسته‌های خود برسن.