نوشته ها در دسته بندی: تربیت از انعقاد نطفه تا بعد تولد

تربیت و فرزند پروری
۱٫ کلیات
۲٫ شناخت تربیت شونده
۳٫ چه کارکنیم که فرزند دارشویم
۴٫ داشتن فرزند خود نعمت بزرگی است.
۵٫ زمینه های تربیتی فرزند
۶٫ فضای خانه، فضای معنوی برای تربیت فرزند باشه.
۷٫ نگاه الهی به تربیت
۸٫ عوامل مؤثر در تربیت کودک پیش از تولد.
۹٫ تأثیر والدین در اخلاق کودک
الف) نقش پدر در شخصیت کودک
.. دعاهای هنگام انعقاد نطفه
.. توصیه هایی در زمان و مکان انعقاد نطفه
ب) نقش مادر در شخصیت کودک
.. اهمیّت دوران جنینی
.. انتخاب همسر
.. خواندن این آیات هنگام وضع حمل سفارش شده .
.. مراقبت های بهداشتی در دوران بارداری
.. شیر دادن مادر به کودک
.. آثار روانی شیر بر کودک
۱۰٫ اسلام دوران تربیت فرزند را به سه قسمت تقسیم می کند
۱۱٫ تربیت کودک دردوره های مختلف
۱۲٫ عوامل مؤثر در شکل گیری شخصیت کودک بعد از تولد
۱۳٫ شخصیت خانواده بستر رشد شخصیت کودک
۱۴٫ شخصیت و جایگاه خانواده
۱۵٫ آداب و اعمالی که از لحظه تولد باید رعایت کرد

الف) اول تولد به عورت بچه نگاه نکنند.
ب) شستشوی کامل بچه.
ج) اذان گفتن در گوش راست نوزاد است و اقامه گفتن در گوش چپش
د) کام گیری با تربت سیّدالشّهداء و آب فرات
ه) بچه را فقط در پارچه سفید بپیچند
و) انتخاب نام نیک
ز) ختنه کردن پسران
ح) عقیقه و صدقه دادن

باید فضای خونه فضای تربیت اسلامی باشه ،از معماری ساختمان گرفته تا دکوراسیون و لباس زن و مرد و زمان و مکان غذا خوردن که همگی برتربیت فرزند اثر میذاره. حتی یک خانم باردار که با رفتار خود میتونه اثرات فراوانی بر روی جنین خود بذاره.
حضرت محمد (ص) فرمودند:
خوشبخت کسی است که در رحم مادرش خوشبخت شده است .
اگر خانم باردار در معرض دید نامحرم قرار بگیره روح او آلوده میشه و باعث تاثیراتی بر روی جنین میشه.
برای مثال تابلویی که به دیوار خانه آویزانه بهتره دارای محتوای معنوی باشه تا در روح فرزند بنشینه.
رفتار پدر و مادر در خانه بسیار مهمه همانند پوشش ،شرایط آمیزش ونماز اول وقت که همه به فرزندان منتقل میشه و باید از همان ابتدا به رعایت تربیت اسلامی پرداخته بشه.
هدف از آفرینش انسان و عالم، همه تربیت است.
امروزه در اکثر جوامع، تربیت اهمیت چندانی نداره و سایر جزئیات همانند خوراک و پوشاک و غیره از اهمیت بهتری برخورداره. درحالی که ما باید ۹۹% ، تربیت را هدف اصلی قرار بدیم ، به عنوان مثال زمانی که فرزندی تب میکنه پدر و مادر خیلی ناراحت میشن و غصه میخورن تا زمانی که فرزند درمان شود ،این پدر و مادر باید برای تربیت فرزند خود نیز اهمیت قائل بشن و وقت زیادی بگذارن.
بازی های کامپیوتری میتونه باعث ایجاد آثار منفی بر روی فرزندان بشه و نتایج مخربی بر روح و روانش بذاره در حالی که پدر و مادر به خیال اینکه فرزندشان سرگرم بازیه او را در یک محیط آلوده و سرشار از گناه رها میکنند. وظیفه پدر و مادره که مراقب تربیت فرزند خود باشن .
از نظر کارشناسان ، معماری می تواند بر روی تربیت اثر بگذار مانند دکوراسیون منزل و لباس و …
کسانی که در طراحی مد و لباس فعالیت می کنند هدفشان فقط تحریک میل جنسیه.
لباس میتونه انسان رو به تقوا برسونه ،زیرا که هدف و مرکب و اصل تربیت، تقواست. چه لباس ظاهر باشه و چه لباس باطن و همه در صورتیه که ما به عنوان یک مربی ناظر بر روی رفتار فرزند باشیم .
خوراک نیز میتونه بر روی تربیت اثر بگذاره،برخی از خوراک ها باعث تقویت میل جنسی میشه و فرزندی که به سن بلوغ رسیده و هنوز شرایط ازدواج رو نداره با خوردن این خوراک ها امکان انحراف داره. ما باید سن ، جنس ،زمان و مکان رو مد نظر بگیریم تا به نتیجه دلخواه یعنی تربیت برسیم .
انسان باید به غذایی که میخوره نگاه کنه. که آیا این غذا به انسانیت و کمال او کمک میکنه.
خوردن نان حلال وحرام میتونه تاثیرات فراوانی بر روی تربیت فرزندان بگذاره.
حتی تمام حالات و رفتارهای مادر باردار میتونه بر روی جنین اثر بگذاره ،مانند خوردن غذا و …. از هر حیث خانواده باید مطلوب و سالم باشه .
در روایات آمده اگر زن و مردی درجایی که کودک شیر خوار صدای نفس های آنان را می شنود آمیزش کنند ،اگر درآینده او فرد زناکاری شود مقصر آنها هستند این در ضمیر ناخودآگاه کودک باقی میمونه.
باید توجه کنیم که تمام عوامل عمومی در خانه و خانواده بر روی تربیت اثر میگذاره .پس باید محیط خانه رو از گناه و آلودگی و جنگ و درگیری حفظ کنیم.

همانطور که قبلا آداب بعد از تولد را گفتیم حال بهادامه ی موضوع میپردازیم:

و) همان هنگام تولد برایش اسمی بگذارند،
مستحبه قبل از تولد برایش اسم انتخاب کنند. چون در روایته که اگر فرزند سقط شد و هرگز تولدی نداشت،از طرفی چون چهار ماهش تمام شده قطعا روح در او دمیده شده یعنی انسان کاملی هست. روز قیامت محشور خواهد شد ولی بدون نام و نشان است. به پدر و مادرش اعتراض میکند که چرا برای من نام انتخاب نکردید که من الان اینجا اسم داشته باشم؟.و از دست والدینش به درگاه خداوند شکایت خواهد کرد. پس انتخاب نام بسیار مهمه.. مستحبه نام خوبی برایش انتخاب کنند. در روایته اولین نیکی و برّ و خوبی پدر بر فرزند اینه که نام خوب برایش انتخاب کند. از پیامبر نقل شده که فرمودند اسم های خوب انتخاب کنید به این جهت که در قیامت با همان اسم ها آنها را صدا میزنند؛ اگر اسمشان بد باشد شرمنده می شوند. در روایته که بهترین اسم ها، اسم پیامبران و امامان علیهم السلام است. از پیامبر نقل شده هیچ خانه ای نیست که در آن فردی به اسم پیامبر نام گذاری شده باشد مگر اینکه خداوند هر صبح و شام ملکی را می فرستد تا برای آنها دعا کند و از خدا طلب می کنندکه آنها را از عیب ها پاک کند.
امام رضا (ع) فرمودند خانه ای که در آن اسم محمد باشد اهل آن خانه در حال خیر و خوشی صبح و شب را به سر خواهند آورد. امام صادق (ع) فرمودند وقتی که شیطان بشنود کسی را با اسم محمد یا علی صدا می زنند از غصه و ناراحتی مانند سرب که ذوب می کنند آب می شود
امام موسی بن جعفر فرمودند در خانه ای که اسم محمد، احمد، علی، حسن، حسین، جعفر، طالب یا عبد الله از مردان و فاطمه از زنان باشد در این خانه فقر وارد نمی شود؛ حال این فقر ممکن فقر مادی یا معنوی باشد.
از امام صادق (ع) داریم فرمودند که برای ما اهل بیت فرزندی متولد نمی شود مگر اینکه ما اسم او را محمد می گذاریم. وقتی هفت روزش شد خواستیم اسمش را تغییر می دهیم وگر نه همان اسم محمد برایش باقی می ماند. پس همه بچه ها اول اسم محمد برایشان انتخاب می شود بعد روز هفتم اگر خواستند اسمش را تغییر می دهند.
مستحب است که اگر کسی اسمش محمد بود به او توجه بیشتری یشه و به او وسعت داده بشه.
دیگر از مستحباتی که حتی قبل از نام گذاری وارد شده در روایت داریم که از سلامت فرزند و مادرش سوال کنند. در این، ادب مهمی هست. از آداب اسلامی است که نپرسند جنس اش چیست پسر هست یا دختر. چه فرقی می کند. بپرسند بچه سالم هست. مادرش سالم هست. روایت در این زمینه زیاد هست و مستحبه بعد از اینکه از سلامت بچه و مادر مطلع شد شکر خدا را به جا بیاورد.
ز) ختنه کردن کودک پسر در روز هفتم :
ح) عقیقه کردن و صدقه دادن :
دستور که در همان روزهای اوّل برای سلامتی نوزاد صدقه داده شود و در روز هفتم گوسفندی ذبح شده و گوشت آن اطعام شود که اصطلاحاً به این عمل عقیقه گفته میشود.
امام صادق(ع)خطاب به سائل فرمود:
برای او عقیقه کن و در روز هفتم سر او را بتراش و نقره به وزن موهایش صدقه بده و گوشت عقیقه را تکه-تکه کن و بپز و گروهی از مسلمانان را به طعام دعوت کن.
توصیه به عقیقه به حدّی شده که در برخی روایات تعبیر به واجب بودن این عمل شده و در برخی دیگر، امام می¬فرمایند: سلامتی و حیات فرزند در گرو عقیقه است.
امام صادق(ع) در این باره فرمود:سلامتی هر مولود در گرو عقیقه است.
مهمانی دادن به واسطه تولد نوزاد و دعوت از عدّه¬ای مؤمنین و اطعام آنان با گوشت عقیقه میباشد.
آثار و ثمرات تربیتی فراوانی در عقیقه کردن وجود داره ، چه نوزاد پسر باشد و چه دختر تفاوتی نداره و در روایات آمده هر فرزندی در روز قیامت در گرو عقیقه خود است. اگر کودکی قبل از روز هفتم از دنیا برود نیاز به عقیقه ندارد ولی اگر بعد از ظهر روز هفتم از دنیا برود عقیقه برای او لازمه.
در پاسخ به کسانی که می گویند چرا باید حیوانی ذبح شود گفته می شود :کشته شدن حیوان به عنوان عقیقه به عنوان کمال برای آن حیوانه زیرا حیوانات از مرگ خود خبری ندارند.
کسی که فقیر است عقیقه از او ساقط میشود تا زمانی که به تمکن مالی برسد.
ـ فردی که برای او عقیقه نکرده اند می تواند قربانی را در روز عید قربان انجام دهد .
ـ حیوان عقیقه می تواند گوسفند ، گاو و یا بز باشد و بهتر آن است که از لحاظ جنسیت از جنس همان کودک باشد.
ـ یکی از خرافات که در روایات نیز نهی شده است مالیدن خون عقیقه به روی صورت کودک است، این عمل جاهلیت است وجایز نیست.
ـ مستحبه که گوشت عقیقه پخش شود و بهتر آن است که با آن غذایی فراهم شود ودیگران را اطعام کرد ، بهتر است حداقل مهمانان ده نفر باشد.
ـ یکی دیگر از خرافات پیچاندن استخوان های قربانی و خاک کردن آن است ، بهتر آن است که استخوان شکسته نشود و هیچ مستندی برای دفن آن وجود نداره.
ـ در هنگام ذبح عقیقه خواندن دعا لازمه« یا قَومُ اِنی بَریُ مِما تُشرِکونَ و …» این دعا دارای آیات قرآن و نکات تربیتی فراوانی است که می توان آن را در مفاتیح الجنان جستجو کرد.

همانطور که قبلا آداب بعد از تولد کودک راگفتیم حال به ادامه ی موارد میپردازیم:

د)کام گیری با تربت سیّدالشّهداء(ع)و آب فرات
اولین دستوری که در لحظات نخستین تولد نوزاد وارد شده برداشتن کام بچّه با تربت سیدّالشّهداء است، به این ترتیب که مقدار کمی تربت پاک قبر آن حضرت را با مقداری آب مخلوط کنند و در دهان کودک بگذارن.
امام باقر(ع) فرمودند:
کام فرزندان خود را با آب فرات و با خاک قبر حسین(ع) بردارید و اگر آب فرات نبود از آب باران [آب نیسان].
هر چند راز و رمز این کار و اسرار وِلایی در این دستورات برای ما روشن نشده، ولی با بررسی آثار تربت سیّدالشّهداء و فضائلی که برای آن ذکر شده می¬توان به گوشه ای از اسرار آن پی برد.
اما همه سخن در آن است که میزان تأثیر تربت حسینی بستگی به میزان یقین و اعتقاد والدین به مقام و حرمت ولایت حسینی دارد.
امام صادق(ع) فرمود:
اگر مریضی از مؤمنین حقّ ابی عبدالله(ع) و حرمت و ولایت وی را بشناسد، از تربت مزار او سرانگشتی بردارد، برای او دوای هر دردی است.
دستشان را خیس کنند و به کام بچه بمالند همین مقدار کافیست. آب فرات یا به معنای رود فرات هست که رودی است در عراق یا به معنای آب خالص و زلاله. چون فرات به این معنا هم آمده . به هر حال در روایت آمده اگر آب فرات نبود، آب باران که از این فهمیده می شود که منظور آب پاک و زلال است.
ه) بچه را فقط در پارچه سفید بپیچند.
در این هم باز رمز و رازیست. وقتی بچه متولد میشود در پارچه سفید می پیچند؛ وقتی هم که از دنیا می رود باز در پارچه سفید می پیچند. وقتی محرم می شود به احرام حج، در پارچه سفید محرم می شود. این سفیدی در واقع یعنی انسان هیچ گونه آلایش و آلودگی و رنگ غیر خدایی در زندگی اش نباشد.
وقتی یکی از فرزندان فاطمه زهرا (س) را در پارچه زردی پیچیده و خدمت پیامبر (ص) آوردند،ایشان فرمودند من چند بار به شما گفتم این کار را نکنید، بروید پارچه سفیدی بیاورید. آوردند و پیامبر خودشان پارچه زرد را کنار گذاشته و کودک را در پارچه سفید پیچیدند. این هم یکی از آدابی است که باید انجام شود.

آدابی که از لحظه تولد باید رعایت بشه .

برخی از کارها و برخی از آداب باید از هنگام تولد مراعات بشه. بسیاری از این ها فلسفه اش برای ما آشکار نیست. علت و حکمتش رو نمیدونیم. همین قدر که در شرع دستور داده شده برای ما کافیه که اینها رو قبول و اجرا کنیم.

الف) اول تولد به عورت بچه نگاه نکنند.

ب ) بچه را شستشوی کامل دهید :

یعنی یک غسل کامل( چه غسل ارتماسی چه غسل ترتیبی). یعنی کاملا آن بچه را  شستشو دهند تا پاک و طاهر شود. البته این جنبه های مختلف داره. جنبه های بهداشتی داره، جنبه های دیگه هم داره که به آنها کاری نداریم ولی آنچه در روایاته اینه که شبیه غسلی که انسان خودش انجام می دهد بچه را غسل دهند حالا ارتماسی باشد یعنی همه بدنش را یکجا در آب شستشو دهند یا به ترتیب سر و گردنش، و …  بدنش را شستشو و غسل بدن.

اینکه انسان از عالمی به عالم دیگر وارد میشه یا خارج میشه، آثار فراوانی بر او وارد میشه. بچه که متولد میشه غسل داده میشه؛ آدم هم که از دنیا میره باز غسل داده میشه. آنجا هم که غسل داده میشه به خاطر اینه که در واقع از عالمی، از عالمی به عالم دیگر عبور کرده .البته جهات دیگری هم داره. کسی که میخواد بر خدا وارد بشه هم باید روحش پاک باشد و هم جسمش. انسان بعد از مرگش که بر فرشتگان الهی وارد میشه باید ظاهرش هم پاک باشد. اما خود این انتقال از نشئه ای به نشئه دیگر، این مستلزم پاک شدن و پاک کردنه.

ج ) اذان گفتن در گوش راست نوزاد است و اقامه گفتن در گوش چپش.

دستوری که در اولین لحظات ولادت نوزاد داده شده، گفتن اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپ نوزاد است. چنان که رسول اکرم(ص) در هنگام تولد حسنین(ع) اینگونه عمل کردند.

امام صادق(ع) به نقل از پیامبر اکرم(ص) فرمود:

کسی که برای او فرزندی متولد شد در گوش راستش اذان و در گوش چپ اقامه بگوید که آن حفاظتی از شیطان رجیم است.

و شبیه به چنین دستوری در حدود سه سالگی کودک نیز وارد شده، یعنی هنگامی که کودک اولین کلمات ساده مثل «ماما» یا «آب» را بر زبان جاری  می کند مستحبه کلمه ی «لا اله الّا الله» به او چند بار تلقین شود (حدود هفت مرتبه) تا زبان او به کلمه توحید باز شود.

اسرار تربیتی و فضاسازی معنوی اینگونه دستورات دینی تا حدودی روشنه، اما اینکه در گوش نوزاد تازه به دنیا آمده ای که هیچ آگاهی از عالم بیرون نداره، اذان و اقامه گفتن چه تأثیری داره! راز و رمزیست که اولیای الهی خود واقفند.

البته این اذان گفتن آثار فراوانی داره چنانکه در روایت داریم ،از جمله باعث میشه که بچه از شر شیاطین رجیم حفظ بشه. طبیعیه که شیاطین از همان قبل از تولد و هنگام تولد آماده میشن برای اینکه انسان رو منحرف کنن. این اذان و اقامه در واقع آنها را طرد میکنه و آنها رو فراری میده.

در روایت است که اذان گفتن باعث طرد شیطان میشه، و او را از دیوانگی و از آن افسردگی بعد از زایمان حفظ می کند.

اینکه بعد از اینکه در گوشش اذان گفتند حمد و آیت الکرسی و آیات آخر سوره مبارکه حشر از «لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْيَةِ الله»  تا آخر سوره، این آیات را بخوانند.

همین طور سوره مبارکه توحید «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ»، معوذتین یعنی سوره های مبارکه «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ» و «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ» اینها را در گوشش بخوانند که خواندن اینها آثار فراوانی داره. سوره توحید، توحید است.

آیات آخر سوره مبارکه حشر را گفته اند اسم اعظم خدا در آن است. همین طور سوره مبارکه فاتحه الکتاب که امام صادق (ع) فرمود اگر هفتاد بار بر مرده ای خواندید و زنده شد تعجب نکنید. خواندن اینها آثار فراوان تربیتی، روحی، روانی و جسمی داره که ما خبر نداریم که این آثار چیست؟ ولی  به هر حال دستور داده شده که اینها انجام بشه

جالبه که ابتدای تولد بحث اذان هست و بحث شهادت و توحید. آخر زندگی هم باز همین طور است؛ «لااله الا الله» هست و توحید هست. چون هدف از دنیا همینه؛ هدف از آفرینش همینه.هدف از تربیت اینه که انسان به توحید برسه. پس باید از هنگام تولد، توحید شعار باشه برای کوچک و بزرگ، نوزاد، مادر و پدر و همه؛ تا آخر عمر هم باید این باشه. این به ما درس میده که هدف رو گم نکنید.

ما از خدا هستیم و باید به سوی خدا هم حرکت کنیم و این هدف باید همیشه مد نظر ما باشه.

شخصیت خانواده بستر رشد شخصیت کودک
سرآغاز تشکیل جسمانی کودک رحم مادره و کوچک ترین کاستی در این مرحله به نارسایی ها و نقص های جدّی بعد از تولد می انجامه به جرأت میتوان گفت سرآغاز همه ی ابعاد شخصیتی و فرهنگی کودک در همان سال های نخست بعد از تولد از فضای شخصیتی و فرهنگی منزل شکل میگیره و هر فزونی یا کاستی در این دوران به صورتی مضاعف و ریشه دار در دوره های سنی بالاتر و بعد از بلوغ آشکار میشه.
خداوند هنگامی که از شخصیت الهی انبیاء و اولیاء نام میبره آن را منتسب به دو خصیصه ی اصلی می نماید اولی قبل از تولد و آن ارحام و اصلاب مطهر و دومی در دوران بعد از تولد و زندگی در خانواده ای متقی و پرهیزگار، به گونه ای که روان لطیف کودک به طور محسوس و نامحسوس دائماً در تحت تشعشعات روحی و نَفَس ها و نغمات الهی روان های پاک موجود در آن فضا رشد میکند و شکل میگیرد.
امیرمؤمنان علی (ع)جزو افتخارات دوران کودکی اش از زندگی در خانه ی رسول خدا(ص) و هم نَفسی خود با رسول خدا خاضعانه چنین می فرماید:
و من دائماً به دنبال او بودم او در هر روز برای من از اخلاق نیکو پرچمی می افراشت و مرا امر به اقتدای به آن می نمود.
در قرآن نیز خداوند با ذکر شواهد و ظرافت هایی که در راز و رمز این فضاهای معنوی است سخن می گوید و تنها برای نمونه، کافی است تأمّلی در آیات ۳۳ به بعد سوره آل عمران در چگونگی رشد حضرت مریم و حضرات یحیی و عیسی در بیت حضرت زکریا بشود تا به آنجا که خداوند رشد روحی حضرت مریم را در خانه ی زکریا به خود نسبت میدهد و میفرماید:
پس پروردگارش وی [مریم] را با حُسنِ قبول پذیرا شد و او را نیکو بار آورد، و زکریا را سرپرست وی قرار داد.
برای روشن شدن بیشتر ابعاد تأثیرگذاری شخصیت خانواده، لازم است پیرامون چگونگی شکل گیری روح جمعی حاکم بر خانواده بیشتر توضیح بدیم.
شخصیت و جایگاه خانواده
خانواده کوچک ترین واحد اجتماعیه که بستر رشد انسان هاست؛ بنابراین بسیاری از احکام جامعه و امّت از جنبه ی شخصیّتی و حقوقی بر خانواده نیز بار میشود، علاوه بر احکام دیگری که بنابر رحمیت و علقه و محبّت بین زن و شوهر که در خانواده موجوده و در جامعه نیست. و هر یک تأثیر قوی تری در شکل گیری روح جمعی خانواده و تأثیر آن بر اعضای خانواده داره.
از جمله ی این احکام، روح جمعی حاکم بر جامعه است که بنابر آن، جامعه دارای حیات و مرگ، کمال و شخصیّت و شعور و… خواهد بود، چنان که یک انسان هم دارای این احکامه.

بعضی ازکارهاست که درهمه ی دوره های (۷ سال اول،دوم،سوم) باید جریان داشته باشه مانند احترام کردن، چون همان انسان باید مورد احترام وتکریم باشه وبچه هم باید محترم باشه حتی درسن یک یا دوسالگی واین یک اصل تربیتیه . و در بین این ها بعضی موارده که به خاطر بعضی سنت ها وآداب و رسوم عده ای این احترام رو مراعات نمیکنن وتبعیض بین فرزندان قائل میشن و این تبعیض اثر منفی داره

مانند کاری که برادران حضرت یوسف با اوکردند ولی حضرت یعقوب بین فرزندان تبعیض قائل نمیشد و فقط تفاوت میگذاشت (چون که حضرت یوسف کوچک بود ومادرش را ازدست داده بود) .

در روایات داریم که اشکال نداره که انسان بین فرزندان تفاوت بذاره اما باید به آثار بد تفاوت نیز توجه داشت.

ازجمله تفاوتی که درخانواده ها وجود داره که گاهی هم به اسلام نسبت داده میشه، راجع به فرق بین زن ومرد درارثیه آمده و مردم فکر می کنند که باید به دختر توجه کمتری داشت که کاملاً برعکس اسلام است که دراسلام آمده براساس روحیات و عاطفه ی دخترها باید به آن ها توجه بیشتری بشه.
مثلاً در برخی روایات آمده که مستحبه والدین از خدا طلب فرزند دختر بنمایند ومستحب است که دختررا تکریم کنند.
پیامبر(ص) فرمودند: چه خوب است دختران، که آن ها اظهار محبت کننده اند وآنچه را که باعث اصلاح حالشان می شود خودشان آماده می کنند و بهتر با والدین اُنس می گیرند ونیز والدین با آنها بهتر اُنس می گیرند وپربرکت هستند ودرکارِخانه به پدر ومادر کمک می کنند.
“دختر برکت است و پسر نعمت است”
پیامبر(ص) فرمودند : هرکس که یک دختر داشته باشد برایش بهتر است از هزار حج و هزار جهاد و هزار شتر که در راه خدا ذبح کرده باشد و هزارمهمانی.
وخداوند متعال اورا ازآتش پناه خواهد داد وپیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)فرمودند هرکس دو دختر داشته باشد به سبب آنها او را وارد بهشت میکند وهرکس سه دخترجزء خانواده اش باشد که مخارج آنها را به عهد بگیرد خداوند سه باغ از باغ های بهشت به او عطا می کند که هرباغ ازآنچه که دردنیاست بزرگتروبهتر است. (مستدرک الوسائل جلددوم صفحه۶۱۵باب۳حدیث۷)
پیامبر(ص)فرمودند:خانه ای که درآن دخترباشد روزی بر آن نمی گذرد مگراین که هرروز۱۲ برکت ورحمت ازآسمان برآن خانه نازل می شود و زیارت ملائکه از آن خانه قطع نمی شود و برای پدر ومادر آن دختر هرشبانه روز عبادت یک سال نوشته می شود.
کسی خدمت پیامبر(ص) بود به او خبردادند که دختری برایت متولد شده است، روی او تغییر کرد حضرت فرمودند چه شده است؟ مگربه جزاین است که زمین سنگینی اش را تحمل می کند وآسمان سایه برسرش می اندازد وخداوند روزی اش را می دهد واو هم گل وریحان تو است که تو آن را می بویی. (کافی جلد۶ صفحه ۵حدیث۶)
پس ازاین روایت ها دریافتیم تبعیضی که بین فرزندان است نابجا است و به خاطرروحیات دخترباید بیشتر مورد توجه قرار بگیرند واین صحبت ها در جامعه ای به جزء جامعه ی جهالت نبوده که دخترها رازنده به گورمی کردند.

اسلام دوران تربیت فرزند را به سه قسمت تقسیم می کند :

۱ـ هفت سال اول، که دوران تربیت ، بازی و آزاد گذاشتن کودکه. چون در هفت سال اول کودک توانایی درک و تعلیم نداره

۲ـ هفت سال دوم ، دوران تربیت دستوری و برنامه دقیق تربیتیه و در دوره دوم تربیت این توانایی رو پیدا میکنه .

۳ـ هفت سال سوم هم دوره ی مشورت و دوره وزارته .

هفت سال اول :

گفته میشه که در این دوره کودک رها بشه تا بازی کنه ، برخی خیال میکنن که نباید در این دوران برنامه تربیتی داشت ، وقتی اسلام دستور میده که با کسی ازدواج کنید که فرزندی صالح از او متولد شود تربیت را همیشه همراه داره پس بعد از تولد نیز تربیت وجود داره اما نوع این دوره تربیت فرق میکنه، در این دوره فرد استعداد و آمادگی امر و نهی و تجزیه و تحلیل رو نداره و باید از طریق بازی تربیت بشه .

حضرت زهرا سلام الله علیها کودکان خود را از طریق بازی تربیت میکردند و این کار را با سرود و آشنا کردن آنها با توحید انجام میدادند . پس بهترین روش تربیتی بازیه که دشمنان این مطلب رو خوب متوجه شدن و به همین دلیل سرمایه های هنگفتی رو خرج میکنند برای بازی هایی که امروزه در بازار وجود داره.

برخی روایات در این مورد:

امام صادق علیه السلام می فرمایند :

«مهلت دهید کودکان را تا شش سالگی بازی کنند بعد از آن مشغول تربیت و تعلیم باش اگر تربیت شد رستگار گردد و در غیر این صورت او را رها ساز. وسایل الشیعه جلدهفتم

ـ پسر هفت سال اول را بازی کند و هفت سال دوم را کتاب یاد گیرد و هفت سال سوم را احکام حلال و حرام را فرا گیرد .کافی جلد ۶ تادیب ولد

امیر المومنین علیه السلام می فرمایند :

به کودک هفت سال احسان می شود و هفت سال تعلیم و هفت سال به خدمت نمودن وادار می شود و نهایت دراز شدن قامت او تا سن ۲۳ است و عقلش در ۳۵ سالگی کامل می شود و زیاد شدن عقل او از طریق تجربه ها است.من لا یحضر الفقیه جلد ۳

در تربیت باید برنامه ریزی صورت گیرد و تربیت هر دوره متناسب با آن دوره باشد .

می توان اذکار و آداب را به کودک همراه با بازی آموزش داد چرا که هدف از آفرینش و تربیت انسان توحید است . احکام و اخلاق باید سرشار از توحید باشد

تربیت از قبل تولد و حتی بعد از مرگ هم وجود داره ،حضرت زهرا سلام الله علیها در برزخ مسؤل تربیت اطفال مومنان و صالحان هستند .حضرت ابراهیم و همسرشان ساره نیز چنین کاری را انجام می دهند . بنابراین تربیت درهیچ دوره متوقف نمیشه، یکی از دلایل توقف انسان ها در قیامت نیز تربیت آن هاست.

مراحل تربیت کودک متناسب با سن او تغییر میکنه و با رشد او گام های بعدی تربیت برداشته میشه ، پس باید مطابق منطق پیش بریم و ابتدا مبنا و منطق و سپس روش ها را رعایت کنیم.

مهم ترین مبنا توحید است و دومین آن نبوت و سومین آن امامته.

برای تربیت باید از امور مهم شروع کنیم مانند نماز که همگانیه و اهمیت ویژه ای داره.

تمام رفتار و حرکات ما میتونه بر تربیت فرزند اثر بذاره از اخلاق و رفتار گرفته تا محبت و اخم و حتی تغییر حالات صورت هنگام برخورد با او .

روایاتی در مورد تربیت فرزند :

ـ پیامبر اکرم صلی لله علیه و آله می فرمایند:

«هر کس فرزند خود را ببوسد در نامه عمل او حسنه می نویسد و هر کس کودک خود را شاد کند خداوند او را شاد خواهد کرد و هر که کودک خود را قرآن بیاموزد خداوند بر پدر و مادر دو حلّه نورانی بپوشاند که نور آن همه ی اهل بهشت را نورانی کند» . کافی جلد۶

ـ کودکان خود را اکرام کنید و آن ها را خوب تربیت کنید تا آمرزیده شوید.

باید با صرف وقت به یاد گیری اصول تربیت بپردازیم و برای تربیت فرزندان کوشا باشیم چرا که بهترین عبادت است.

امیر المؤمنان می فرمایند :

فرزند سه حق بر پدر و مادر دارد :انتخاب نام نیک ، ادب نیکو و یادگیری قرآن».

امام کاظم علیه السلام می فرمایند:

کودک را نزن ، با او قهر کن و افرادی را واسطه کن تا شما را آشتی دهند »

این نکته تربیت است و از لحاظ تربیتی کتک زدن کودک توصیه نمی شود ولی از لحاظ فقهی حرام نیست به شرط آن که برای تربیت او باشد ، اما این کار در روایات توصیه نمیشه.

سفارش ها در زمینه ی تغذیه ی دوران بارداری، تنها ناظر به جنبه ی بهداشتی نیست؛ بلکه تأثیرات روانی و اخلاقی بر کودک رو هم در بر میگیره

مثلاً خوردن خربزه در هوش و زیبایی و خوش اخلاقی کودک،

به و انار در شفافیت پوست و زود زبان باز کردن و جلوگیری ازتولد کودکان نارس و فلج مغزی،

خرما به خصوص در ماه های آخر بارداری، در بردباری و خوش خلقی و شیر در رشد و استخوان بندی جنین مؤثره.
امام رضا (ع) درباره ی تأثیر شیر در این دوران میفرماید:
به همسران باردار خود شیر بنوشانید که اگر فرزندش پسر باشد، عالمی احیاگر دین، سالم و شجاع و سخاوتمند و اگر دختر باشد، اخلاق و اندامش زیبا خواهد شد.

مرحله ی سوّمی که مادر تأثیر مستقیم جسمی بر فرزند داره، مرحله ی شیرخوارگی فرزنده. این دوران که باید حداقل بیست و یک ماه و حداکثر بیست و چهار ماه باشه برای مادر و فرزند بسیار حسّاسه؛ زیرا از جهت جسمی، رشد بخش های مختلف اندام کودک ادامه مییابه و به تدریج کامل میشه و از جهت روانی نیز آثار خاصّ خود را بر طرفین داره که به آن اشاره خواهد شد.
امام صادق (ع) در مورد مدّت شیردهی میفرماید: دوره ی شیردهی حداقل بیست و یک ماه است و هر مقدار [از این] کمتر باشد، ظلم بر کودک است.

همچنین امام علی (ع) درباره ی شیر مادر میفرماید: هیچ شیری برای فرزند بابرکت تر از شیر مادرش نیست.

.

روایاتیه که پیرامون مکان و زمان انعقاد نطفه، حاوی دستوراتیه .

الف. اشاره به مکان ­هایی داره که از جهت اخلاقی و یا ادب توحیدی در آن لحظات مورد توجّه قرار گرفته مثل رو به قبله نبودن و مورد نظارت غیر نبودن (کودک خردسالی در اتاق باشه)، و یا اماکنی که احتمال ورود غیر بره.^[۱]

از کلاغ سه صفت را بیاموزید: پنهان بودن او در آمیزش و سحرخیزی در طلب رزق و احتیاط او از دشمن.

ب) از جمله مکان­ های نامطلوب در انعقاد نطفه میتوان به منعقد شدن نطفه زیر درختان میوه، زیر تابش مستقیم نور آفتاب، مگر آنکه از ساتری استفاده شود و روی پشت بام .^[۲]

ج) آمیزش در احوال خاصی آثار نامطلوب بر فرزند داره که در اینجا به اختصار به برخی از آنها اشاره میشه:

در حال احتلام و قبل از غسل جنابت، در حال عدم استتار (زیرا فرشتگان حیا  می­کنند و محل را ترک می­کنند و شیاطین جای آنان را می­گیرند و در نطفه شریک می­شوند^[۳]) به شهوت زن دیگر، در حال مکالمه هر چند که سخنان دل­نشین قبل از آمیزش مطلوبه، در حال ایستاده و در حال بارداری زن، مگر آنکه مرد با وضو باشه.^[۴]

آمیزش در حال حیض علاوه بر آنکه حرامه آثار زیان­ باری برای زن و فرزند داره که در احکام نکاح به آن اشاره شده.^[۵]

د) بعضی از زمان­ ها برای بارداری و انعقاد نطفه مناسب یا نامناسب برشمرده شده.

شب­های اول (غیر از ماه مبارک رمضان)، وسط و آخر هر ماه و شب عید قربان از اوقات مکروهه. همچنین جماع در اول شب و بلافاصله بعد از صرف غذا برای والدین و فرزند آثار نامطلوبی داره و بهتره در پایان شب و بعد از استراحت شبانه انعقاد نطفه صورت بگیرده.^[۶]

ازطرف دیگه انتخاب زمان­ های خاصی برای بارداری توصیه شده، از جمله: شب­های دوشنبه، سه­ شنبه، پنجشنبه و جمعه. هم­چنین روز پنج­شنبه بعد از زوال (عبور خورشید از وسط آسمان) مشروط بر آنکه بلافاصله بعد از صرف غذا نباشه.^[۷]

[۱]. ر.ک: وسایل الشیعه، ج۲۰، ص۱۳۲ به بعد، روایات باب­های ۶۹-۶۷٫

[۲]. من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۵۵۲٫

[۳]. کنز العمال، ج۱۶، ص۳۴۳، ح۴۴۸۳۵٫

[۴].  علل الشرایع، ص۵۱۵٫

[۵]. من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۹۶؛ ج۳، ص۵۵۶؛ مکارم الاخلاق، ج۱، ص۴۵۹؛ امالی صدوق، ص۳۷۸٫

[۶]. من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۵۵۳؛ الخصال، ص۶۳۷، ح۱۰٫

[۷]. علل الشرایع، ص۵۱۵، ح۵؛ من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۵۵۳٫